Stanowisko Federacji Organizacji Pozarządowych Miasta Białystok w sprawie projektu uchwały „Program współpracy Miasta Białystok z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego w roku 2014”

Propozycja zapisu
Rozdział 2 „Podmioty Współpracy” § 2 pkt 3:
organizacje pozarządowe działające w Białymstoku, w zakresie realizacji oraz inicjowania zadań publicznych na terenie Miasta lub na rzecz jego mieszkańców. Proponujemy wykreślenie słów: „bez względu na siedzibę” i zastąpienie ich określeniem: „działające w Białymstoku”.
Uzasadnienie zapisu
Rzeczywiście oddziały ogólnopolskich stowarzyszeń i fundacji realizujące działalność pożytku publicznego na terenie Białegostoku mogą mieć siedzibę poza Białymstokiem. Jednak sformułowanie ”bez względu na siedzibę” może dotyczyć również organizacji mających siedzibę np. poza granicami Polski i działających wg innych przepisów prawa, których nie dotyczy m.in.: Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Propozycja zapisu
Rozdział 6 „Priorytetowe zadania publiczne”
§ 8 pkt. 3) powinien brzmieć: współdziałanie z organizacjami i zespołami o charakterze doradczym i inicjatywnym, w tym szczególnie z Zespołem Konsultacyjnym ds. Organizacji Pozarządowych i komisjami dialogu społecznego;
Uzasadnienie zapisu
Drobna uwaga redakcyjna. Na końcu zdania przed „komisjami dialogu społecznego” zamiast średnika proponujemy spójnik np. „i”, „oraz”, „ lub”.

Propozycja zapisu
Rozdział 6 „Priorytetowe zadania publiczne” § 8 pkt.4): prowadzenie polityki informacyjnej, w tym bazy organizacji i aktualnego serwisu informacyjnego;
Uzasadnienie zapisu
Sformułowanie serwis informacyjny proponujemy rozszerzyć o słowo „aktualny”. W dobie szybkiej, wręcz natychmiastowej informacji aktualność informacji pozostawia wiele do życzenia i nie jest to źródło dostępne dla wszystkich. 2, 3 informacje miesięczne w dziale „Aktualności”. (dział zilustrowany zdjęciami sprzed kilku lat). Inny przykład dział : Zespół Konsultacyjny”. Na stronie głównej do 6.11.2013 zaprezentowany był skład Zespołu z 2008. W zakładkach bocznych nadal są tylko dwa składy:
Skład I Zespołu Konsultacyjnego (28 maj 2004 - 3 kwiecień 2006)
Skład II Zespołu Konsultacyjnego (4 kwiecień 2006 - 31 sierpień 2008)

Propozycja zapisu
Rozdział 6 „Priorytetowe zadania publiczne”
§ 8 pkt.6): wspieranie potencjału organizacji pozarządowych poprzez edukację, fundusz wkładów własnych i inne;
Uzasadnienie zapisu
Fundusz Wkładów Własnych to jeden ze sposobów wspierania potencjału wkładów własnych; ma być dodatkowym wzmocnieniem możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych przez organizacje pozarządowe. Z takiego wsparcia korzystałyby projekty uznane za najkorzystniejsze dla Miasta, np. mające szanse na pozyskanie największych dodatkowych środków. Zyskałoby i Miasto (bo pozyskane zewnętrzne środki wydane zostałyby w Białymstoku), zyskałyby też organizacje, ucząc się społecznej przedsiębiorczości a z czasem większej niezależności.
Miasto mogłoby przyznawać promesy na zabezpieczenie wkładów własnych na zasadzie promesy. Realne wydatki byłyby uruchamiane w przypadku uzyskania dofinansowania z innego źródła. Promesy byłyby przyznawane w drodze konkursu. Z takiego wsparcia korzystałyby projekty uznane za najkorzystniejsze dla miasta, np. mające szanse na pozyskanie największych dodatkowych środków.
Fundusz Wkładów Własnych w Białymstoku w 2014 roku mógłby być konkursem pilotażowym, aby wypróbować tryb, działanie i w następnym Programie na 2015 przygotować się do tej inicjatywy.

Propozycja zapisu
§ 11, ust. 3: Pomoc w integracji cudzoziemców posiadających status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zgodę na pobyt tolerowany Uważamy, że zasadne jest uzupełnienie wymienionych w paragrafie 11, ust. 3 grup cudzoziemców o tych, którzy w procedurze o nadanie statusu uchodźcy uzyskali w Polsce ochronę w postaci zgody na pobyt tolerowany.
Uzasadnienie zapisu
Zgoda na pobyt tolerowany jest jedną z form ochrony zapewnianej cudzoziemcom w Polsce (obok statusu uchodźcy i ochrony uzupełniającej) na podstawie Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej (art. 3). Zgodnie z art. 97 tejże Ustawy zgodę na pobyt tolerowany udziela się w przypadkach nie przyznania statusu uchodźcy i ochrony uzupełniającej a jeżeli wydalenie cudzoziemca:
1) mogłoby nastąpić jedynie do kraju, w którym zagrożone byłoby jego prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, w którym mógłby zostać poddany torturom albo nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu lub być zmuszony do pracy lub pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego albo być ukarany bez podstawy prawnej w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.;
1a) naruszałoby prawo do życia rodzinnego w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., lub naruszałoby prawa dziecka określone w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 oraz z 2000 r. Nr 2, poz. 11), w stopniu istotnie zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu;
2) jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca.
Aktualnie zgoda na pobyt tolerowany jest najczęściej stosowaną formą ochrony cudzoziemców w Polsce. W tym roku (w okresie 01.01.-30.10.2013.) zgody na pobyt tolerowany stanowiły ponad 55% wszystkich decyzji pozytywnych wydanych przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców (dane UdSC). Liczba cudzoziemców ze zgodą na pobyt tolerowany wzrasta z każdym rokiem również w Białymstoku. Tę formę ochrony również dość często dostają członkowie rodzin, które już wcześniej otrzymały inną formę ochrony (np. małżonkowie) lub gdy przemawiają za tym przesłanki humanitarne (np. poważne problemy zdrowotne. Wykluczenie osób ze zgodą na pobyt tolerowany sprawia, że często nie można objąć wsparciem całej rodziny a jedynie tych członków, którzy mają status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Jednocześnie, ze względu na to, że cudzoziemcy ze zgodą na pobyt tolerowany mają prawo do świadczeń z pomocy społecznej jedynie w formie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego (Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, art. 5, ust 2, podpkt. b) w szczególny sposób potrzebują wsparcia procesu ich integracji ze społecznością lokalną.

Propozycja zapisu
Rozdział 7”Sposoby realizacji programu” § 23:
Zlecanie realizacji zadań publicznych może mieć formy:
1)powierzania realizacji zadań publicznych wraz z udzielaniem dotacji na finansowanie ich realizacji;
2) powierzania realizacji zadań publicznych wraz z udzielaniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji, w tym dofinansowanie realizacji zewnętrznych (lub „innych”) projektów organizacji pozarządowych z funduszu wkładów własnych
Uzasadnienie zapisu
Jedną z głównych przeszkód w pozyskiwaniu środków zewnętrznych przez organizacje pozarządowe – zgłaszaną przez same organizacje – są trudności w zabezpieczeniu wkładu własnego.
Zdecydowana większość wszystkich funduszy (Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, Funduszy Norweskich, dotacji Ministerstwa Kultury) – wymaga wniesienia przez organizacje przynajmniej części tzw. środków własnych.
Niektóre źródła umożliwiają wniesienie takiego wkładu w formie rzeczowej lub w formie świadczeń wolontariuszy. Ale coraz częściej mamy do czynienia z koniecznością zapewnienia formy gotówkowej (realnego przepływu środków finansowych). Największy problem z wykazaniem takich środków mają organizacje, które nie prowadzą działalności gospodarczej, nie pozyskują darowizn, odpisów z 1% – a ich zasadniczym źródłem przychodów są środki uzyskane w ramach realizacji konkretnych projektów. Wówczas dla organizacji wykazanie środków własnych w projekcie, który finansowany ma być ze źródeł pozalokalnych może być wręcz niemożliwe.
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nie wskazuje wprost, że można finansować tzw. wkłady własne, ale konstrukcja proponowanych form współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozwala na stworzenie takiego mechanizmu.
Jedną z form współpracy jest bowiem zlecanie zadań publicznych – w formie powierzenia lub wsparcia realizacji zadania. Jeżeli zatem organizacja pozarządowa zdobywa środki – np. w ramach ogólnopolskiego konkursu – na realizację projektu, które ma charakter zadania publicznego i mieści się w zadaniach własnych danej jednostki samorządu – może on współpracować z organizacją przy realizacji takiego zadania. Jedną z form współpracy może być wsparcie finansowe – a więc zabezpieczenie wkładu własnego.
Oczywiście tworząc taki mechanizm, trzeba rozstrzygnąć kilka dylematów:
W jakim trybie przekazywać środki?
Tu ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jest dość restrykcyjna – i wskazuje zasadniczo jeden tryb: konkurs.
Jak ograniczyć wnioski składane przez organizacje na konkurs wyłącznie do tych, które dotyczą wkładów własnych?
W tej chwili samorządy posiadające fundusz wkładów własnych wprowadzają kryterium wielkości środków, jakie zabezpieczyć powinna organizacja. W kryteriach wymaga się, by organizacja posiadała na realizację takiego zadania np. 80% czy 90% środków z innego źródła (środki te pochodzą wówczas z dotacji zdobytej przez organizację z ogólnopolskiego konkursu).
Jakie zabezpieczenie zastosować, by środki stanowiły faktycznie wkład własny? Co w przypadku, gdy organizacja nie otrzyma dotacji z innego źródła?
W kryteriach konkursu można wprowadzić warunek, iż środki zostaną przekazane na konto organizacji po przedstawieniu umowy wskazującej na posiadanie pozostałej części kwoty na realizację zadania. Taki warunek można też wprowadzić do umowy z organizacją.
Można ogłosić konkurs tzw. Otwarty, z wieloma terminami rozpatrywania ofert.

Przykład: Ogłaszamy konkurs w styczniu. Organizacje mogą zgłaszać oferty na bieżąco. Oferty rozpatrywane są w ciągu 14 – 21 dni od daty złożenia oferty. Ostateczny dzień składania ofert upływa 30 października. Konkurs może być zamknięty wcześniej, jeżeli wykorzystane zostaną wszystkie środki przewidziane na realizację zadań w konkursie. Informacja o zamknięciu konkursu zostanie opublikowana na stronie urzędu.

Jaką pewność mają organizacje, że w przypadku otrzymania środków zewnętrznych otrzymają środki w ramach wkładu własnego?

To stosowanie bardzo jasnych kryteriów przyznawania środków z funduszu wkładów własnych. Organizacje miałyby pewność, że po spełnieniu jasno określonych warunków otrzymanie dotacji z samorządu jest niemal pewne (np. wpisywanie się w katalog zadań własnych gminy; kierowanie działań wyłącznie do mieszkańców z terenu danej gminy). Oczywiście w takim wypadku nie da się w 100% zapewnić, że każda składająca organizacja otrzyma środki (może się okazać, że ich po prostu zabraknie), ale zdecydowanie taką możliwość uprawdopodobnić.
Na jakie zadanie ogłosić konkurs na wkłady własne?
Rozważając tę kwestię, znów można wskazać dwa zasadnicze rozwiązania. Jedno to ogłoszenie konkursu na realizację zadań z wszystkich sfer pożytku publicznego. Drugie to ogłoszenie konkursu na rozwój aktywności wspólnoty lokalnej (zadanie z art. 4 ust 1 pkt 13) oraz organizacji pozarządowych (zadanie z art. 4 ust 1 pkt 33) poprzez zapewnienie wkładu własnego w zadaniach przez nie realizowanych.
(źródło: Marcin Dadel, Fundusz Wkładów Własnych, www.ngo.pl)
Wybór wariantu zależy od tego, jak podejdziemy do kwestii współpracy: czy zwrócimy uwagę na to, że organizację realizują przede wszystkim zadania publiczne i pozyskują na to środki z zewnątrz, czy też fundusz wkładów własnych jest mechanizmem rozwoju organizacji pozarządowych w Białymstoku.
Organizacje składają ofertę na tym samym wzorze, który obowiązuje we wszystkich innych konkursach realizowanych w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Zdajemy sobie sprawę, że środki na fundusz wkładów własnych należy zabezpieczyć w budżecie, ale przypominamy, że propozycja funduszu została zgłoszona przez Federację Organizacji Pozarządowych miasta Białystok w ubiegłym roku.
List w tej sprawie do Tadeusza Truskolaskiego Prezydenta Miasta Białegostoku wystosowaliśmy 18.07.2012. Pisaliśmy tam m.in.:
„Zwracamy się do Pana Prezydenta z prośbą o rozważenie możliwości wprowadzenia kilku merytorycznych rozwiązań w zakresie współpracy Miasta z organizacjami pozarządowymi, które mogłyby być zastosowane z pożytkiem dla naszego Miasta i jego mieszkańców. Proponowane przez nas rozwiązania zostały wypracowane i sprawdziły się w dużych miastach w Polsce. Wierzymy, iż zdałyby egzamin również u nas.(…) Są to:
- opracowanie zasad i harmonogramu konsultacji społecznych Miasta Białystok;
- tworzenie, dłuższych niż na jeden rok, programów współpracy z organizacji pozarządowymi
- ujednolicenie wszystkich zasad otwartych konkursów ofert, we wszystkich departamentach UM
ogłaszających konkursy, a także jednostkach organizacyjnych Miasta, jeśli takie konkursy organizują lub planują organizować;
- określenie wkładu organizacji w otwartych konkursach na poziomie maksymalnie 5 %;
-zarezerwowanie w budżecie Miasta środków na wkład finansowy do projektów organizacji pozarządowych (fundusz wkładów własnych);

Propozycja zapisu
Rozdział 7 „Sposoby realizacji programu” § 23 dopisać jako oddzielny punkt lub oddzielny paragraf:
W przypadku wsparcia realizacji zadania , oferent ma obowiązek wniesienia wkładu własnego wysokości co najmniej 10 proc. całkowitego kosztu zadania, z czego wkład finansowy musi wynosić co najmniej 5 proc.
Uzasadnienie zapisu
Program powinien wyraźnie określać wielkość i proporcje wkładu własnego na dany rok.

Propozycja zapisu
Rozdział 9 „Tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert” § 40. 1): Właściwa jednostka organizacyjna Urzędu, działając w ramach określonego katalogu zadań publicznych, zobowiązana jest do przedstawienia Prezydentowi stanowiska komisji konkursowej – w formie oceny punktowej -wobec wszystkich ofert w terminie umożliwiającym realizację zadań.
Uzasadnienie zapisu
Jawność ocen jest warunkiem prawidłowego postępowania konkursowego. Ponadto ma walor edukacyjny w kontekście przyszłych projektów.
Proponujemy ujednolicenie systemu punktowego w e wszystkich departamentach UM. Można odnieść się do wypracowanej metody punktacji w Programie Współpracy Województwa Podlaskiego. Została ona zawarta w dokumencie będącym załącznikiem do Programu Współpracy pod nazwą: „Zasady przyznawania i rozliczania dotacji z budżetu Województwa Podlaskiego udzielanych organizacjom pozarządowym oraz podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie” W ocenie oparto się głównie na wartości merytorycznej projektu, odstępując od zasady premiowania na przykład wkładu własnego. Wprowadzono punkty za interdyscyplinarność. Cyt:
§ 12. Komisja stosuje następujące kryteria przy dokonywaniu wyboru ofert:
1) merytoryczne (13 pkt):
a) stopień, w jakim oferta odpowiada warunkom realizacji zadania,
b) zasięg działania,
c) atrakcyjność,
d) nowatorstwo,
e) interdyscyplinarność (łączenie różnych obszarów współpracy),
f) kontynuacja/ trwałość rezultatów,
2) finansowe:
a) koszty realizacji zadania w stosunku do zakresu i liczby osób objętych projektem: 2 pkt;
b) udział wkładu własnego oferenta -1 pkt,
c) inne źródła finansowania - 1 pkt
3) organizacyjne (posiadane zasoby rzeczowe, kadrowe – profesjonalizm kadry): 2 pkt;
4) dotychczasowe doświadczenie w realizacji zadań podobnego typu: 2 pkt;
5) ocena dotychczasowej współpracy z administracją publiczną (m.in. rzetelne oraz terminowe wykonywanie i rozliczanie zadań zleconych w ubiegłych latach):
a) pozytywna współpraca : 1pkt,
b) brak wcześniejszej współpracy: 0 pkt,
c) negatywna ocena współpracy: -3 pkt (odejmuje 3 pkt).
Dlaczego podobnych, jednolitych zasad nie można wprowadzić w Urzędzie Miasta?